Gastcolumn: Doedens en andere dandy’s in de advocatuur

Mr. Jeroen Nijboer
Mr. Jeroen Nijboer

Gastcolumnist voor de advocatenrubriek HetPleidooi is Jeroen Nijboer van AusmaDeJongAdvocaten in Utrecht. De strafpleiter Nijboer is gespecialiseerd in zaken met een internationaal karakter (bv WOTS en uitlevering).

Nijboer schrijft dit keer over zijn studententijd en dandy’s in de advocatuur. Nijboer kan er over meepraten. Hij werkte bij Moszkowicz Advocaten en is kantoorgenoot van dandy Willem Jan Ausma.

 

Hoe de dandy verdwijnt uit de strafrechtadvocatuur

‘Toen ik nog studeerde vulde ik mijn begrotingstekort aan door tot in de vroege uurtjes achter de bar te staan in café ‘de Kijker’ in Utrecht. Café de Kijker, dat door het interieur met een lange bank, de vele spiegels en kleine ronde tafeltjes de allure had van een Parijse bistro, kende bijzondere gasten.

Onder de vaste bezoekers waren jongens van de boksschool op de Biltstraat, journalisten, studenten, af en toe wat verdwaalde penoze, universiteitsmedewerkers en de altijd onberispelijk geklede en perfect gecoiffeerde Piet Doedens.

Ik weet nog goed hoe eigenaar Barry mij aan hem introduceerde. Kennelijk zag hij dat de strafpleiter registreerde dat er weer een nieuweling achter de bar stond. “Dat is Jeroen Piet, hij studeert rechten”.

Piet Doedens
Piet Doedens

Piet Doedens keek mij aan met een blik die mij direct ongemakkelijk deed voelen. Ik kende zijn reputatie en ik had geen idee welke kant dit gesprek op zou gaan. Er zullen vele getuigen zijn die Doedens in zijn carrière heeft gehoord die zich nog vele malen ongemakkelijker moeten hebben gevoeld.

Want deze op het oog keurig nette heer, een beetje klein van stuk, kon mensen met zijn vragen binnen no time uit hun comfort zone halen. “Oh, en vind je het nog wat aan?”. “Ja”, zei ik, “ik vind het heel interessant”. Met iets beters kon ik niet komen.

“Wat is daar nou interessant aan, rechten; dat is toch niets meer dan een spoorboekje uit je hoofd leren?”. “Geef Piet maar een witbiertje Jeroen”, redde Barry mij.

Toen de strafpleiter zijn ronde door het Utrechtse nachtleven voortzette werd mij nog verteld dat Doedens in het verleden regelmatig piano speelde in het café. Ongrijpbaar is het woord dat op deze dandy misschien nog wel het meest van toepassing was.

Getuigen kregen geen vat op hem, maar rechters evenmin. Kwam Piet Doedens te laat op een zitting dan gaf hij doodgemoedereerd de NS de schuld.

Ik heb hem een aantal malen tijdens zittingen en getuigenverhoren mogen meemaken. Het was een feest voor een jonge strafpleiter om te aanschouwen hoe hij alle tijd nam, nee afdwong, om getuigen van A tot Z en weer terug door te zagen.

Het was theater, of het nu verwondering was of verontwaardiging, dat ik een acteur nog niet zie naspelen, tot in de perfectie uitgevoerd. Om gezondheidsredenen moest deze Utrechtse meester enkele jaren geleden noodgedwongen stoppen.

Doedens behoorde tot een bijzondere generatie strafpleiters die zich vooral manifesteerde in het tijdperk van het Hakkelaar-proces en de IRT-affaire. Een generatie die niet is opgegroeid met de strakke kaders die de advocatuur inmiddels begrenzen. Eigenzinnig, flamboyant, rebels, maar vooral autonoom, kritisch en voor de duvel niet bang. Die eigenschappen worden in de beroepsgroep steeds minder gewaardeerd.

Theo Hiddema
Theo Hiddema

Generatiegenoot Hiddema kwam recent in conflict met de deken vanwege de door hem gebezigde kwalificatie ‘addergebroed’. En ook het verhaal Moszkowicz is bekend. Hij werd door de tuchtrechter in twee instanties geschrapt. Doodzonde.

Bram Moszkowicz, wat je ook van hem en het onverbiddelijke oordeel van de tuchtrechter vindt, was een strafpleiter pur sang. De jas van de zittingszaal paste hem als geen ander. Ik bewonderde hem om zijn fenomenale presence maar ook om zijn prachtige taalgebruik, soms verrijkt met Franse invloeden.

Geïnterviewd door Jeroen Pauw in 5 jaar later zei hij; “ik geloof dat ik au fond geen rotzak ben”. Met hem verdween een van de laatste dandy’s uit de strafadvocatuur.

De tijd dat de strafrechtadvocatuur werd gekenmerkt door markante persoonlijkheden is niet meer. De strafpleiter van nu wordt steeds meer begrensd door (gedrags-)regels en verordeningen, al dan niet onder invloed van de dreiging van het instellen van extern toezicht; staatstoezicht.

Cash afrekenen: lastiger
Cash afrekenen: lastiger

Recent is door de orde bepaald dat advocaten binnenkort geen contante geldbedragen boven de € 5.000 meer mogen aannemen. De advocaat van nu kan slechts zijn beroep nog uitoefenen wanneer hij bereid is zich te conformeren aan het almaar uitdijende spoorboekje.

Evenredig aan de aanscherping van de voorwaarden dreigt de advocatuur kleur te verliezen. De diversiteit van het individu is inmiddels volledig ondergeschikt geraakt aan de uniformiteit van de beroepsgroep.

Soms lijkt vergeten te worden dat de advocaat in de eerste plaats op zijn pleidooi zou moeten worden beoordeeld. Ons DNA, waarin onafhankelijkheid ooit de sterkst vertegenwoordigde component was, verandert.

Misschien kunnen we niet om deze, soms noodzakelijke, ontwikkelingen heen -en vroeger is zeker niet per definitie beter- maar ik zie in het kielzog van die ontwikkeling de passie voor het metier en de daarbij behorende romantiek verloren gaan.

Zoals de krakende houten vloeren van het oude Amsterdamse gerechtshof aan de Prinsengracht inmiddels plaats hebben gemaakt voor het klinische marmer aan het IJ.’

Café de Kijker bestaat overigens ook niet meer.

Jeroen Nijboer 

‘Brandblog’ over hard aanpakken

Hendrik Sytema
Hendrik Sytema

Media en politiek houden zich op een veel te oppervlakkige, populistische manier bezig met strafrechtelijke kwesties. Alles draait om ‘hard aanpakken!’. Een zorgelijke Pavlov-reactie.

Dat schrijft de advocaat Hendrik Sytema (40) in zijn gastcolumn ‘Hard aanpakken!‘ voor de rubriek HetPleidooi. Sytema is advocaat bij HoogendamAdvocaten in Den Haag. Hij stond soapster Samantha ‘Barbie’ van der Plas bij en verdedigde eerder een verdachte in het proces rond de liquidatie van de Haagse vastgoedhandelaar Victor ’t Hooft.

 

Lekker kort door de bocht: hard aanpakken!!

Het strafrecht is soms net als voetbal. Het zijn beide dankbare onderwerpen voor aan de borreltafel en op TV. Nog interessanter wordt het als de onderwerpen tegelijkertijd aan bod komen. Voetbalrellen, omkoping, bekende spelers met losse handjes of een losse seksuele moraal, het houdt niet op.

Sinds kort is er de grensrechterzaak, waarin voornamelijk jeugdige amateurspelers die een grensrechter molesteerden terechtstaan. Een zaak die begrijpelijkerwijs de gemoederen zeer bezighoudt. Maar zoals voor veel onderwerpen geldt: maar weinigen hebben er verstand van, terwijl velen er een mening over hebben.

Zolang een mening over voetbal gaat, kan die weinig kwaad. Iedereen vindt wel wat van de wissel van Robben tegen Tsjechië. Maar die mening – deskundig of niet – doet er niet zoveel toe. Het levert vooral leuke TV op. De gevatte Johan Derksen die de onnozele Hans Kraay jr. weer eens de les leest, we kunnen er geen genoeg van krijgen.

In het strafrecht ligt dat anders. Omdat meningen over het strafrecht uiteindelijk via het politieke proces rechtstreeks invloed hebben op de maatschappelijke realiteit. Laat ik vooropstellen dat ik niemand het recht wil ontzeggen een mening te hebben over het strafrecht, laat staan deze te verkondigen. Ik wil tenslotte ook een mening kunnen hebben over de kwaliteit van de bondscoach. Ook al heb ik geen verstand van voetbal.

'We gaan ze keihard aanpakken!'
‘We gaan ze keihard aanpakken!’

Het probleem ligt meer in hoe politiek en media met strafrechtelijke kwesties omgaan en welke gevolgen dit heeft. Vooral in de politiek, maar ook in de media gaat het er namelijk om het onderwerp simpel te houden.

Nuanceringen zijn niet welkom, want die doen afbreuk aan de daadkracht die de boodschap moet uitdragen. Stevige soundbites zijn immers bepalend voor kijkcijfers en electoraal succes. ‘Hard aanpakken’ is dan ook de Pavlov-reactie van de politiek op ieder probleem dat zich voordoet.

Google maar eens op deze woorden, al dan niet in combinatie met de namen Teeven of Opstelten. Hard aanpakken dus. Het liefst naar aanleiding van een extreem incident waarbij een ‘hardwerkende burger’ slachtoffer is geworden van minderjarigen, liefst allochtonen.

Zeer recent nog leidde de vrijspraak in de Nijmeegse scooterzaak tot grote maatschappelijke verontwaardiging die binnen no time in de Tweede Kamer het voorstel tot ‘ongedeeld daderschap’ opleverde.

De door het CDA voorgestelde wijziging van de strafwet introduceert risico-aansprakelijkheid in het strafrecht. Kort gezegd houdt het in dat wanneer iemand deel uitmaakt van een groep hij – zonder dat duidelijk is wat ieders aandeel is – volledig aansprakelijk kan worden gehouden voor wat een ander binnen de groep doet. Ook zonder instemming of medeweten.

Een treffend voorbeeld van het voorgaande is ook de uitzending van het TV-programma Zembla (oktober 2007) over taakstraffen. Zembla wist – niet gehinderd door enige kennis van zaken – publiek en politiek ervan te overtuigen dat moordenaars taakstraffen kregen.

Deze uitzending heeft via toenmalig Kamerlid Teeven rechtstreeks bijgedragen aan een wangedrocht van een wetsartikel, namelijk één die de rechter de vrijheid ontneemt om een in zijn ogen passende straf op te leggen (art. 22b Sr).

Ook andere ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld slachtofferrechten, DNA-wetgeving, ontnemingswetgeving, voorlopige hechtenis of opsporingsbevoegdheden laten een tendens zien waarin de politiek het strafrecht instrumenteel inzet.

Met nog strengere of nog ruimere wetgeving lossen we het probleem op, zo luidt steeds de boodschap. Het blijkt echter iedere keer wetgeving die drijft op de kurk van de publieke – en daarmee ook politieke – opinie dat het strafrecht het enige en ultieme middel is om maatschappelijke problemen op te lossen. Terwijl het dat niet is.

Vrijgegeven beelden zorgen voor veel ophef en spierballentaal
Vrijgegeven beelden zorgen voor veel ophef en spierballentaal

Is dit erg? Ja. Omdat het uiteindelijk u zelf treft. Of uw kind. Terwijl u blijft denken dat dat niet zo is. Op basis van de eerder genoemde reeds verruimde wetgeving kan uw kind verplicht worden zijn DNA af te staan na een veroordeling voor een vernieling van een oude fiets.

Uw kind kan verplicht worden op te draaien voor criminele winst van onvindbare anderen, of voor schade veroorzaakt door anderen. Uw kind kan lang in voorarrest blijven zonder dat zijn schuld vaststaat, omdat anderen iemand van het leven hebben beroofd.

En het is nog erger omdat die zogenaamde aanpak afleidt van werkelijke oplossingen. Niemand stelt namelijk de vraag: lost hard aanpakken (veelal synoniem voor: verhoog de straf en stel niet te veel eisen aan het bewijs) de criminaliteit wel op? Zolang niet bijvoorbeeld in de politie geïnvesteerd wordt om de pakkans te vergroten of oorzaken zoals schooluitval niet worden voorkomen?

En pakken we wel degenen die gepakt moeten worden, of blijven de grote jongens buiten schot?

Bovendien verhult die geveinsde daadkracht dat het een groot risico met zich meebrengt dat volstrekt onschuldigen gecriminaliseerd worden. En dat het enkel inzetten op harder en langer straffen, maar tegelijkertijd bezuinigen op rechtspraak, rechtsbescherming, politie, psychiatrische zorg, speciaal onderwijs, buurtwerk en gevangenenzorg precies die gevolgen heeft die men zegt te willen voorkomen. Namelijk meer criminaliteit, meer recidive.

Die gevolgen worden echter onvoldoende benoemd, of hooguit gebagatelliseerd. Het is namelijk een impopulaire boodschap. Omdat die niet staat voor daadkracht, maar voor een softe linkse aanpak die bovendien veel geld van de hardwerkende belastingbetaler kost. Daderknuffelen!

Het is een boodschap die ook veel uitleg vergt. En voor die uitleg is geen tijd. De wereld draait doorrrr! In dit kille klimaat opereert ook de strafpleiter. De steeds luider wordende roep om streng en hard te straffen houdt gelijke tred met het toenemende onbegrip voor strafrechtadvocaten die mensen bijstaan die ‘hard aangepakt’ worden.

Dat die mensen verdachte zijn en niet per definitie dader wordt vaak gemakshalve vergeten. Dat het opkomen voor een verdachte ook een algemeen belang in zich draagt, komt al helemaal niet in Frage.

Het zou goed zijn als strafpleiters in staat zouden zijn dit onbegrip weg te nemen. De media bieden – overigens niet zozeer uit nobele motieven – de strafrechtadvocaat graag een podium. De vraag is echter of er goed gebruik van wordt gemaakt.

Het evenwicht, de nuance is zoek in media en politiek
Het evenwicht, de nuance is zoek in media en politiek

Veel bekende advocaten hebben hun PR prima op orde, maar veel begrip over de rol van de raadsman in strafzaken levert een TV-optreden doorgaans niet op. De bijdrage is veelal een voorbode van het pleidooi dat voor de rechtbank gevoerd zal worden. Maar door de beperkte tijd en de natuurlijke neiging zich zeer specifiek te richten op de eigen cliënt, wreekt zich ook hier het ontbreken van de nuance.

En dat is spijtig. Want de rol van de raadsman is wel degelijk uit te leggen. En het onderscheid tussen doodslag en openlijk geweld de dood ten gevolge hebben ook. Wellicht wat ingewikkelder, maar ook dat en waarom er grenzen zijn aan strafrechtelijke aansprakelijkheid is goed voor het voetlicht te brengen.

Een genuanceerde en misschien wat minder ‘incident-driven’ kijk op strafrecht en criminaliteitsbestrijding in de media en de politiek zal wellicht kunnen bijdragen aan het voorkomen van volstrekt onzinnige, onnodige en gevaarlijke wetsvoorstellen, enkel omdat een mogelijk schuldige vrijuit gaat.

Hopelijk voorkomt het ook dat de draconische bezuinigingsvoorstellen over de gehele linie van de strafrechtspleging doorgang vinden. Anders is het wachten op het volgende incident. Dat dan weer een nog hardere aanpak en een nog extremere wetgeving in het leven roept.

Maar dan is Leiden misschien in last. Als u of uw kind het zelf gaat merken, zult u zeggen: “Mag dat allemaal zomaar?” Het antwoord is dan: “Ja, dat mag.” Volgens de wet. Dus volgens uzelf. En wie schakelt u dan in om u te redden? Een advocaat of minister Opstelten?

Hendrik Sytema

 

‘Bestraf rechercheurs die knoeien met tapgesprekken’

Mr. Jeroen Nijboer
Mr. Jeroen Nijboer

Rechercheurs moeten disciplinair of zelfs strafrechtelijk aangepakt worden als ze bij onderzoeken kolossale fouten maken bij de uitwerking van tapgesprekken.

Rechters en officieren horen blind kunnen varen op de juistheid van de stukken en de belangen van verdachten worden tekort gedaan door blunders en gemanipuleer.

Het is te makkelijk om dit soort fouten af te doen als ‘vergissing’.

Dat schrijft strafrechtadvocaat Jeroen Nijboer van AusmaDeJong Advocaten in Utrecht. Hij trapt vandaag af in een nieuwe reeks gastcolumns van advocaten in de rubriek HetPleidooi op deze website.

Read more

Vrijuit om dissociatieve stoornis: de wurgmoord in Nietap

Marianne Vaatstra

De verdachte van de moord op Marianne Vaatstra, Jasper S. (45), zou mogelijk aan een dissociatieve stoornis lijden. Die jaar geleden schermde S. met de stoornis toen hij voor de rechter stond voor  joyriding.

Het is nog maar de vraag of hij echt lijdt aan deze afwijking. Belangrijker is de vraag: kan een moordverdachte op basis van deze stoornis worden ontslagen van  alle rechtsvervolging en dus vrijuit gaan? Ja, dat kan. Neem de wurgmoord in Nietap.

Read more

Gastcolumn Het Pleidooi: ‘Voorarrest: het zal je maar gebeuren’

Willem Jan Ausma

Gastcolumnist deze week in HetPleidooi is de Utrechtse strafpleiter Willem Jan Ausma van AusmaDeJongAdvocaten. Ausma is onder meer bekend van de Dordrechtse Milly Boele-moord. Hij stond Sander V. bij. Vorig jaar en dit jaar verdedigde hij Bob H.. Die werd eerst tot 12 jaar veroordeeld voor de moord op zijn vrouw Sandra Hazeleger. In hoger beroep werd alleen doodslag bewezen geacht en kreeg H. acht jaar opgelegd.

 

                                       ‘Voorarrest: het zal je maar gebeuren’

‘Bijna tienduizend mensen in Nederland kregen in 2011 een schadevergoeding van in totaal 22 miljoen euro van de overheid omdat ze ten onrechte in hechtenis zaten. Er zijn veel mensen die in afwachting van hun proces vast zitten. Van de mogelijkheid van elektronisch huisarrest of de borgtocht wordt te weinig gebruik gemaakt.

Read more

Gastcolumn: ‘OM maakt benadeelden Haren blij met dode mus’

Mr. Duco Keuning

Deze week in de gastcolumnrubriek HetPleidooi een bijdrage van mr. Duco Keuning van advocatenkantoor DeHaan in Groningen. Keuning stond één van de verdachten uit de Groninger hiv-affaire bij en verdedigde recent nog de man die werd verdacht van het ombrengen van Miranda Veldwisch uit Hoogezand. Keuning stond 12 verdachten bij van de rellen in Haren. De snelrechtzittingen vonden afgelopen maandag en dinsdag plaats op de rechtbank in Groningen.

‘Op de eerste dagen van de snelrechtzittingen tegen de verdachten van de rellen in Haren zijn straffen opgelegd die door veel mensen als te mild zijn ervaren, ook al waren die straffen nauwelijks lager dan door de officier van justitie geëist. Hoe kan dat?

Read more

‘Zwart geld bij topadvocaten is onvermijdelijk’

Marielle van Essen

Mariëlle van Essen (36) van advocatenkantoor Korver&VanEssen in Amsterdam is voor de tweede keer de gastcolumnist in de rubriek voor advocaten, HetPleidooi. Van Essen is bekend van het verdedigen van de ‘Beatrix-belagers’. Ze stond de Damschreeuwer, de waxinelichtgooier en de concertverstoorder bij. Maar het zijn niet louter en alleen ‘dwalenden’ voor wie ze naar de rechtbank reist. De advocate die met haar lange blonde haar en hoge hakken een eyecatcher is in de rechtszaal, verdedigt veelal verdachten van mensenhandel en zware drugscriminelen. Ze is kantoorgenoot van Richard Korver, de advocaat die optrad namen de slachtoffers in de Robert M. zaak. In het misdaadblad Koud Bloed werd Van Essen geselecteerd als één van de tien beste, jonge advocaten in Nederland.

Van Essen schrijft haar column naar aanleiding van het zwart geld proces tegen de Amsterdamse advocaat Bram Moszkowicz. Van Essen neemt het op voor Bram en heeft kritiek op de Amsterdamse Deken. ‘Zwart geld is bij een topadvocaat onvermijdelijk’.

 

 

‘Vandaag, dinsdag 18 september 2012, heeft de deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten, Germ Kemper, de Raad van Discipline verzocht om schorsing van collega Bram Moszkowicz voor de duur van 1 jaar waarvan 6 maanden voorwaardelijk.

Deze ‘eis’ is onder meer gebaseerd op een klacht van de deken dat mijn collega diens honorarium boven een bepaald bedrag contant zou hebben ontvangen zonder dit te melden aan de deken.

Deze meldplicht is gebaseerd op een verordening die tracht de verstrengeling van de onderwereld met de bovenwereld te voorkomen. Die verstrengeling zit vaak in het ontvangen van gelden in de bovenwereld die van illegale herkomst zijn, witwassen genoemd. Deze verordening is voor de praktijk van een strafrechtadvocaat natuurlijk volstrekt onbruikbaar.

Read more

Gastcolumn Het Pleidooi: vrijspraak voor ‘pyromaan’

Mr. Johan Keizer

Gastcolumnist in de rubriek Het Pleidooi is dit keer mr. Johan Keizer (31) van advocatenkantoor Kuijpers & Van der Biezen in Amsterdam. Keizer is bekend van de ‘Amsterdamse Wallenmoord‘, de zaak tegen de Turkse Pooierboys en de aanrijding van de ‘Verkeersregelaar van IKEA’. Hij beheert ook de website www.bijstandinstrafzaken.nl. Keizer schrijft over een cliënt die werd verdacht van brandstichtingen.  Zo ‘heet’ als hij leek, werd de man toch vrijgesproken.

 

Musselkanaal, november 2010. Het Groningse dorp aan het Stadskanaal wordt al maandenlang geteisterd door een pyromaan die het voorzien lijkt te hebben op schuurtjes en caravans.

Read more

Gastcolumn Van Essen: het tapgesprek & tactiek van de advocaat

Mariëlle van Essen

Mariëlle van Essen (36) van advocatenkantoor Korver&VanEssen in Amsterdam is dit keer de gastcolumnist in de rubriek voor advocaten, HetPleidooi. Van Essen is bekend van het verdedigen van de ‘Beatrix-belagers’. Ze stond de Damschreeuwer, de waxinelichtgooier en de concertverstoorder bij. Maar het zijn niet louter en alleen ‘dwalenden’ voor wie ze naar de rechtbank reist. De advocate die met haar lange blonde haar en hoge hakken een eyecatcher is in de rechtszaal, verdedigt veelal verdachten van mensenhandel en zware drugscriminelen. Ze is kantoorgenoot van Richard Korver, de advocaat die optrad namen de slachtoffers in de Robert M. zaak. In het misdaadblad Koud Bloed werd Van Essen geselecteerd als één van de tien beste, jonge advocaten in Nederland.

 Van Essen schrijft in haar column over tappen door de politie in Nederland en tips voor advocaten op dit gebied.

 

 

Read more

De impopulaire wietpas en de toename van straathandel

Weinig belangstelling voor de wietpas

In de gastcolumnrubriek HetPleidooi deze week de ‘coffeeshop-advocaat’ André Beckers van Beckers en Bergmans Advocaten in Maastricht. Zijn in Maastricht gevestigde praktijk richt zich voornamelijk op de cannabisbranche. In 1991 richtte de oud-commando en politieman een adviesbureau voor coffeeshops en growshops op. Als advocaat behandelt hij door het hele land voornamelijk zaken op het gebied van het strafrecht en het bestuursrecht. Beckers is lid van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten.

Beckers schrijft in zijn column over de nadelige effecten van de invoering van de wietpas. Rokers schrijven zich niet in, er lopen tal van rechtszaken tegen de overheid en de straathandel en overlast nemen toe.

Read more