Minister Opstelten verklaarde begin 2012 de oorlog aan de outlaw-motorbendes. Politie, justitie en lokale overheden zouden de bendes keihard gaan aanpakken, om een einde te maken aan kwalijke delicten als afpersing in de horeca, bedreiging, geweld en drugs- en wapenhandel.
Wat zijn de wapenfeiten van clubleden geweest in het Noorden sinds het aangekondigde offensief? Stroken die met de manier waarop de clubs zijn en worden neergezet door politie en justitie?
De toon van justitie is vooral dit jaar iets veranderd. Politie en justitie spreken niet langer van criminele samenwerkingsverbanden of criminele bendes, maar praten nadrukkelijk over leden van motorclubs die delicten plegen. Van groep naar individu dus.
Geen verhalen, maar verbalen is het motto bij politie en justitie. Niet langer hoog van de toren blazen, maar aanpakken die hap. Typerend daarbij is het ‘naming and shaming’. Sinds eind vorig jaar noemt de politie steevast de naam van de club als een lid ervan voor een misdrijf wordt opgepakt. Dus ook bij een ‘gevalletje huiselijk geweld’ of een inbraak.
Daar valt wel wat op aan te merken. Vooral dat er wordt ‘gelabeld’ voordat er een veroordeling 
heeft plaatsgevonden. Het beleid staat eigenlijk wat haaks op de onschuldpresumptie. De club wordt genoemd, zonder dat het lid daadwerkelijk is veroordeeld. De club is daarmee al schade berokkend.
Hoeveel leden van outlaw-motorclubs zijn er in het Noorden (Groningen, Drenthe en Friesland) sinds begin 2012 opgepakt? En voor welke delicten? Belangrijk om te weten is dat op de Bandidos na alle 1% motorclubs in het Noorden één of meerdere afdelingen hebben. Ze tellen samen zo’n 250-300 leden. Een overzicht van de delicten:
Februari 2012: een ondernemer wordt afgeperst in Roden door leden van Satudarah. Ze dreigen zijn vingers af te knippen als hij niet 10.000 euro betaalt. De rechter veroordeelt ze tot 10, 10 en 18 maanden cel.
Oktober 2013: na een massale vechtpartij in Groningen hoort de politie drie leden van Satudarah. Ze werden uitgedaagd door een stel Marokkanen. Niemand doet aangifte. Ze worden niet vervolgd.
November 2013: de voorman van de Red Devils (een supportclub van de Hells Angels) in Oude Pekela wordt opgepakt voor mishandeling, bedreiging en diefstal. De man zou een agent bij de keel hebben gegrepen en een man zijn paspoort hebben afgenomen.
Februari 2014: een lid van No Surrender wordt in Groningen opgepakt met 98 gram hasj op zak.
Februari 2014: een portier zonder papieren is betrokken bij een opstootje in Groningen. De politie pakt het lid van Satudarah op.
Mei 2014: In Marum pakt de politie twee leden van No Surrender op omdat ze iemand zouden bedreigd hebben met een pistool.
Mei 2014: Drie leden van Satudarah zouden betrokken zijn geweest bij een schietincident in de binnenstad van Groningen en gaan mee naar het bureau. Een paar dagen na hun arrestatie worden ze alweer vrijgelaten. Ze gelden nog wel als verdachten.
Juni 2014: De politie pakt in Groningen een lid van No Surrender op voor het bedreigen en mishandelen van zijn vriendin.
Juni 2014: in Vlagtwedde worden twee leden van Saudarah aangehouden voor een bedreiging met een vuurwapen in de ‘relationele sfeer’. De politie vindt geen wapen, wel munitie.
De balans: 14 clubleden (het incident in de poolzaak telt niet mee) opgepakt in 2,5 jaar tijd voor afpersing, mishandeling, dreiging met een vuurwapen, een mogelijke poging doodslag (schietincident), bedreiging en het bezit van softdrugs.
Je kunt er in ieder geval uit concluderen dat aardig wat leden van clubs worden opgepakt voor uiteenlopende delicten. Dat beeld dat justitie schetst klopt dus. Tachtig procent van de leden van de 1 % motorclubs heeft volgens justitie een strafblad. Ik heb de dossiers niet gezien, maar het zal vast kloppen.
Maar hoe zwaar zijn de delicten waarvoor de 14 werden opgepakt en welke rol speelde de club bij het delict?
De enige zaak waarbij de club als geheel een rol speelde, was de afpersing in Roden. De leden dreigden de ondernemer met het ‘ophalen van dertig clubleden’. De club dus als dreigmiddel. Dat is meer dan alleen een misdrijf dat door een los clublid wordt gepleegd. Het is nog wel de vraag of de mannen op eigen houtje opereerden, of dat het met medeweten van hoger geplaatste leden gebeurde.
De schietpartij in Groningen dan. Het feit dat de verdachten na drie dagen weer werden vrijgelaten voorspelt weinig goeds. Of er is geen bewijs, of het incident was weinig indrukwekkend. Iemand die een ander beschiet, zou normaal gesproken na een week nog in voorarrest moeten zitten.
Afpersingen in de horeca? Portiers die door clubs tegen de zin van horecabazen bij de deur worden geplaatst? Drugshandel? Wapenhandel? Witwassen? Georganiseerde criminaliteit? Geen sprake van. Het zijn delicten die meer passen bij hooligans. Of middelgrote wietboefjes. Verhalen en geruchten zijn er wel, maar daar kopen we niks voor. Verbalen graag.
De wapenfeiten tot nu toe zijn redelijk talrijk, maar van een georganiseerd en zwaar karakter is niet echt sprake. Geen aangetoonde hiërarchische structuur binnen een club die is gebruikt voor criminele doeleinden, geen intern strafsysteem voor leden of structurele samenwerking met een crimineel oogmerk en evenmin geldstromen naar de top van een club die zijn blootgelegd. Dat zijn juist de elementen die een organisatie kenmerken.
Het lijkt erop dat in het Noorden het beeld dat de motorclubs van zichzelf schetsen (‘we zijn geen lieverdjes, maar zeker geen criminele organisatie’), meer past bij de werkelijkheid dan het beeld dat politie en justitie schetsen.
Vooralsnog in ieder geval. Misschien lopen er bij justitie in Noord-Nederland nog een paar omvangrijke onderzoeken en volgen spraakmakende arrestaties. Ik zal de eerste zijn die ze optekent. Beloofd.
Mick van Wely
NB: deze analyse is gebaseerd op de situatie in het Noorden. Er zijn elders tal van zware incidenten en veroordelingen geweest.
Tussen begin maart en begin juni dit jaar werden bomaanslagen gepleegd op woningen van Bandidos-leden, het hoofd van de Bandidos zit vast voor wapenbezit en tegen twee kopstukken van Satudarah lopen omvangrijke onderzoeken naar witwassen en drugshandel. Ze moeten binnenkort voorkomen. In december 2013 nog werd een lid van Satudarah veroordeeld tot tien jaar cel voor moord.
In Limburg en Brabant is de handel in drugs en de productie van drugs aanzienlijk omvangrijker dan in het Noorden. Clubs, in ieder geval leden, hebben belangen in de drugshandel.
Lees ook:
Wordt het matten met de Bandidos? hier
Dreigende confrontatie motorclubs kost veel inzet: hier