De aanhouding van Jasper S. voor de moord op Marianne Vaastra kon, begrijpelijk, rekenen op veel media-aandacht. Geen invalshoek werd onbelicht gelaten. Ik heb niet eerder meegemaakt dat er zoveel geschreven werd over een moord.
Waarom krijgt het ene misdrijf met dodelijke afloop wel een overload aan aandacht en het andere niet?
Er zijn verschillende factoren die bepalend zijn. Sommige verschillen niet van de elementen die een rol spelen bij nieuws in het algemeen. Het zijn de logische wetten van nieuws. Alles wat afwijkend, opzienbarend en nieuw is genereert aandacht. Bij moorden, en met name cold case-zaken, zijn er toch een paar specifiek elementen te noemen. Een overzicht.
De identiteit van het slachtoffer
Bekendheid, kleur/afkomst, leeftijd, sociale achtergrond. Ze hebben allemaal een versterkende rol. Voor de moord op een lid van een studentenkorps zal meer aandacht zijn dan de moord op een allochtone tiener uit een achterstandswijk. Hard, maar het is wel zo.
Kijk naar de moord op de miljonairsdochter Sandra Hazeleger. Het gros van de minstens even verschrikkelijke moorden in de relationele sfeer blijft relatief onbekend.
De omstandigheden waaronder het slachtoffer wordt aangetroffen
Is de omgebrachte persoon zwaar verminkt, misbruikt is of op een bijzondere plek begraven? Een garantie voor veel aandacht. Een voorbeeld is het meisje van Nulde.
De ‘katalysator’
Oude moorden worden ‘levend’ gehouden door journalisten, zoals misdaadverslaggever Peter R. de Vries, of familieleden van het slachtoffer. Een vader of moeder. Broer of zus. Ook bij een nieuwe moord kan de journalist of het familielid een belangrijke rol spelen.
Bijzondere ontwikkelingen
Het net sluit zich rond de dader. De politie weet na jaren een DNA-profiel te maken, het is de eerste moord waarbij een DNA-bevolkingsonderzoek wordt gedaan of iemand legt bij zijn dood een opzienbarende verklaring af over een mogelijke dader. Bijzondere ontwikkelingen houden de aandacht vast.
Tijdstip en locatie van de moord of moment van ontdekking lichaam
Zoals bij al het nieuws speelt het tijdstip waarop een moord wordt gepleegd of het lichaam wordt gevonden een rol. Is er veel ander nieuws die dag of op dat moment? Wordt de moord op de openbare weg gepleegd en vastgelegd en verspreid iemand dan beelden?
Terug naar Marianne Vaatstra: die weerzinwekkende moord scoort honderd punten op de ‘voorwaardenlijst’. Blanke jonge tiener, gevonden in een weiland, verkracht en met doorgesneden behabandjes, een vader en misdaadjournalist die zich jarenlang vastbijten in de zaak en publiciteit genereren of zoeken, een primeur op het gebied van DNA-verwantschapsonderzoek.
Het is volstrekt logisch allemaal. En toch is het niet fair. Iedere moord verdient dezelfde aandacht. De onbekende jonge vader Henk die Ingrid thuis de keel dichtknijpt: is die moord minder erg dan de moord op Vaatstra?