Zelfmoord wordt wel een ‘act of selfishness’ genoemd. Een egoïstische daad. Maar het is te makkelijk om die kwalificatie aan suïcide te geven. Je kunt niet in iemands geest kijken. Het is te kort door de bocht. Bovendien heeft ieder mens het recht om te beslissen over zijn eigen leven.
Het wordt anders wanneer iemand er derden bij betrekt. Zijn of haar auto bijvoorbeeld gebruikt als zelfmoordwapen door frontaal tegen een andere automobilist te rijden. Maar ook dan zijn er omstandigheden die verzachtend zijn: iemand in totale wanhoop denkt niet. Die kan reageren in een impuls. Een wanhoopsdaad.
Maar hoe zit het met iemand die zijn echtgenoot of kinderen mee de dood in sleurt? In Nederland heet dat een familiedrama. Doodt iemand kinderen buiten zijn gezin, dan is het moord of doodslag.
Ik hou niet van het woord ‘familiedrama’ als er kinderen of een partner worden omgebracht door iemand die daarna de hand aan zichzelf slaat. Dat het een drama is, is evident. Maar het woord familiedrama heeft iets verzachtends: het is binnen een gezin gebeurd en dus ‘hands off’. Het is ‘iets anders’.
Onzin. Het doden van kinderen of een partner is kindermoord of partnerdoding. Een moeder verliest een kind dat door haar partner is gedood. Of een kind verliest een moeder. Een doding raakt niet alleen het gezin of de partners.
Maar ook dan is er een kanttekening te plaatsen.
De mate van voorbereiding is wat mij betreft bepalend. Gebeurt het in een opwelling, een explosie van emoties, dan is dat wat anders dan dat iemand het doden zorgvuldig voorbereid. Weet dat hij een leven van een ander beëindigt en wellicht een partner alleen achterlaat. Zelf beslist over iets wat van allebei is: de kinderen.
Het gebeurt dat iemand een conflict wil beslechten, zijn gelijk wil halen of een ander pijn wil doen door het ultieme delict te plegen: het doden van een eigen kind. Alsof het kind een schaakstuk is.
Hoe diep iemand ook in de put zit, wat er ook in zijn of haar hoofd omgaat, hoe reddeloos hij zich voelt: niemand heeft het recht om een eigen kind van het leven te beroven. De omstandigheden verklaren misschien wel de daad, maar rechtvaardigen hem geenszins. Verzachten hem ook niet.
Een ouder die besluit om een einde te maken aan het leven van zijn zoon of dochter omdat het kind ongeneeslijk ziek is of meer lijdt dan leeft: dat kan een ander verhaal zijn. Maar moeilijk: waar ligt de grens? Wanneer kan het niet meer? Is iemand in staat om dat vast te stellen?
Een kind moet zich bij een ouder het meest veilig voelen. Het komt waarschijnlijk niet eens op bij een kind dat zijn eigen moeder of vader zijn of haar leven beëindigt. Het mág niet bestaan in de gedachtenwereld van een kind.
Het gepland doden van een eigen kind of kinderen is wat mij betreft, op een enkele uitzondering na, een ‘act of selfishness’. ‘Gewoon’ moord. Het woord ‘familiedrama’ is een understatement.
NB. Dit is verhaal over eigen kind/partnerdoding in het algemeen. Het gaat niet specifiek over ‘Zeist’.
Wie wil meer wil lezen over kind/partnerdoding, kan ik aanraden het boek Moord en Doodslag in Nederland van Gerlof Leistra en Paul Nieuwbeerta te lezen. Het bevat hier een heldere passage over.