Even de hondjes uitlaten. Zo trekt Berend Smit (55) op 4 november de deur van zijn huis in Dwingeloo dicht. Een gewone man, een gewone dag. Smit wordt drie dagen later dood gevonden in een bos. Onder wat bladeren. Doodgeschoten. Het betekent een bijna onmogelijk dossier voor politie en het openbaar ministerie.
Koopzondag op de hei. Zo lijkt het die vierde dag van november in Nationaal Park Dwingelderveld. De zon lokt natuur-en sportliefhebbers naar de hei en de bossen. Het is druk in het schilderachtige, typisch Drentse gebied tussen het dorpje Dwingeloo en de drukke A28.
Ook Berend Smit trekt er om even voor half drie ’s middags op uit. De blonde en bebrilde salesmanager van Sneek Hout in Den Ilp kan dat weer. Zijn schouder is redelijk hersteld van een val van de trap thuis en de schouderoperatie die hier op volgde.
In zijn zwarte Peugeot 508 rijdt de als joviaal, charmant en charismatische bekend staande Smit over de kronkelende N855 vanuit Dwingeloo naar het bos om te wandelen met zijn twee Shih Tzu-hondjes Guusje en Missy. Hij parkeert zijn auto op een parkeerplaats tussen de A28 en Dwingeloo en praat hier nog even met een bekende.
Aan het eind van de middag kijkt zijn vriendin Ciska Postma thuis op de klok. Waar blijft haar vriend? Het wordt vijf uur, zes uur. De ongerustheid wordt beknellend. Om half zeven pakt de vrouw die Smit vijf jaar geleden via een datingsite leerde kennen, de telefoon. Ze waarschuwt de politie. De politie Noord heeft er een vermissing bij.
Zondagnacht om twee uur vinden agenten de auto van Smit op een carpoolplek aan de Spieregerweg, vlakbij de A28. Een paar kilometer verwijderd van de plek waar hij vermoedelijk is gaan wandelen met de honden.
Maandagochtend 5 november kijkt een voorbijganger op de parkeerplaats van zwembad de Paasbergen vreemd op. Hij hoort geblaf uit een grote, rode bladcontainer. Bovenop de bladeren ligt één van de twee hondjes van Smit en Ciska. Een dag later duikt het tweede hondje Guusje op bij de woning van Smit en zijn vriendin Ciska.
De auto, de twee hondjes: die zijn terecht. Maar Smit is spoorloos. Politiemensen, familieleden en vrienden van Smit beginnen maandag wanhopig het bosgebied aan de Spieregerweg bij de A28 uit te kammen. Het levert allemaal niets op.
Woensdag kammen leden van de Mobiele Eenheid het bos uit. Een ME’er loopt iets van het pad af, dat langs een monument voor een in de oorlog gefusilleerde boswachter loopt.
In een greppel op zes meter afstand van het pad ontwaart hij wat kleuren. Als de ME’er dichterbij komt ziet hij het lichaam van een man. Het is Berend Smit.
Sectie leert dat hij door pistoolschoten om het leven is gebracht. Het lichaam werd, zo lijkt het, haastig weggemoffeld. Een Team Grootschalige Opsporing stort zich op de moord. Forensisch specialisten doen onderzoek op de plek waar Smit is gevonden, de auto van Smit gaat naar het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) in Rijswijk voor sporenonderzoek en de politie houdt een passantenonderzoek.
De politie heeft niet één plaats delict, maar drie. De greppel waar Smit is gevonden, de parkeerplaats bij het zwembad waar het hondje werd gevonden en de carpoolplaats waar de auto van Smit stond.
Op een bord in het politiebureau in Meppel tekenen rechercheurs scenario’s uit. Mogelijke achtergronden van de moord. Het motief is onduidelijk. Smit lijkt een man
met een onbesmuikt verleden en van recente bedreigingen is niets bekend.
De moord vertoont op het eerste gezicht wat parallellen met de bekende Posbank-moord. Alex Wiegmink verdween in 2003 tijdens het joggen in de bossen bij Rhenen. Hij werd later tachtig kilometer verderop dood in een kofferbak gevonden. Wiegmink was ook een man met een vlekkeloos verleden.
Wat kan het motief zijn bij de moord op Smit? De recherche schetst vier scenario’s:
Het scenario ’verkeerde man op de verkeerde plek’: mogelijk was Smit onbedoeld getuige van een misdrijf. De Dwingelder zag iets wat hij niet mocht zien. Een drugsoverdracht, een bedreiging of een simpele poging om een auto te stelen.
Het scenario ’roof ’: iemand wilde Smit in het bos beroven. Van zijn horloge, telefoon of auto. De daders raakten in gevecht met hem of schoten hem simpelweg dood om herkenning te voorkomen. Misschien had Smit iets in zijn bezit waarvan niemand het bestaan weet.
Het scenario ’wraak’: een persoonlijk conflict werd Smit fataal. Een vete. Iemand wilde hem straffen voor iets of had een andere reden om hem te doden. Of te laten doden.
Het scenario ’vergissing van persoon’: de onfortuinlijke Smit werd aangezien voor een ander. De verkeerde persoon is doodgeschoten.
Er is een gebeurtenis die past binnen het derde scenario: dat van het persoonlijke
conflict. Het is vreemd dat het hondje in een bladcontainer is gevonden, 4,5 kilometer verwijderd van het plek waar Smit is gevonden. Niet in de richting van Spier waar de auto van Smit werd gevonden, maar de tegenovergestelde kant op.
Het hondje is er ingegooid. Alsof iemand wilde voorkomen dat het hondje weg zou lopen. Bekommert iemand die in staat is om een man dood te schieten zich om het lot van een hondje? Of moest het van iemand per se gespaard worden?
Het is een vraag die de recherche tart. Een antwoord is er niet. Naast de container prijken bandensporen. Iemand is met hoge snelheid weggereden. Dwars over een stuk gras. Hij nam vlakbij de container een bocht niet eens.
Terwijl op zondagmiddag 16 november vriendin Ciska en vrienden en familieleden bedroefd afscheid nemen van Smit in de Vennekerk in Winschoten, pluist de recherche telefoongegevens uit.
Iedereen die in de buurt van de vindplek van het lichaam van Smit is geweest met een telefoon wordt in kaart gebracht. Dit onderzoek kan een verdachte of meerdere verdachten naar voren schuiven.
’Telecom-onderzoek’ in een bosgebied zou makkelijker moeten zijn dan in een stedelijke omgeving met talloze bellers. Maar alles wat nu tegen kan zitten, zit tegen.
“Er is in het hele gebied maar één telefoonmast die telefoons registreert. Bovendien zijn er twee drukke wegen waarop automobilisten rijden die de mast aanstralen met hun telefoons. Het was ook nog eens een drukke dag. Er zijn dus ontzettend veel telefoonnummers”, legt officier van justitie Pieter van Rest uit.
Een ander probleem: door een grote brand bij provider Vodafone in Rotterdam eerder dat jaar, belanden telecom-gegevens veel later bij de recherche.
De oplossing ligt misschien in Dedemsvaart
Toch is er een meevaller. De mobiele telefoon van Smit is meegenomen. De recherche gaat ervan uit dat het de daders zijn die ermee zijn gaan rijden. De telefoon heeft eerst een mast in Hoogeveen aangestraald en daarna eentje in het nabijgelegen Dedemsvaart. In Hoogeveen was de telefoon ongeveer een uur en in Dedemsvaart liep het spoor dood.
Van Rest:”Met de telefoon is niet gebeld. Het toestel is nooit meer boven water gekomen.” De sleutel voor de oplossing ligt dus mogelijk in Dedemsvaart. Rechercheurs spitten en denken, maar een link tussen de plaats en Smit of zijn sociale omgeving is er niet.
Goed nieuws komt van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Er zijn bij de vindplek van het lichaam van Berend Smit sporen gevonden van de waarschijnlijke dader of daders. Van Rest: “Wat precies zeggen we niet uit onderzoeksbelang. Maar ze kunnen leiden naar een dader en ook dienen als bewijs.”
Mooi allemaal, maar ruim zeven maanden later zit de recherche toch met een moordonderzoek zonder concreet zicht op een dader. Wat ze ook doen, de rechercheurs komen geen stap verder. Een taai dossier.
Van de 25 rechercheurs die in november het raadsel probeerden te ontrafelen, zijn er nog zes over. De politie in het Noorden heeft het druk met negen nieuwe moordzaken met elf slachtoffers, maar blijft speuren naar de moordenaar of moordenaars naar Smit.
Als het onderzoek uiteindelijk niets oplevert, slokt de unit cold case van de noordelijke recherche de zaak op. Voor de nabestaanden blijft de prangende vraag ’waarom’. “Toch fijn dat er een nieuwe aanwijzing is: het spoor naar Dedemsvaart. Dat geeft nieuwe hoop en leidt mogelijk tot de oplossing”, laat Ciska eind juni weten.
Meer dan honderd getuigen
Het Openbaar Ministerie zegt al het mogelijke gedaan te hebben om de moord op te lossen. Naast het telecom-en forensisch onderzoek zijn er bijvoorbeeld meer dan honderd getuigen gehoord en heeft Opsporing Verzocht twee keer aandacht besteed aan de moord.
De recherche heeft ook twee ’profilers’ ingezet. Profilers proberen op basis van beschikbare informatie en beeld te schetsen van een dader en zijn herkomst. Justitie wil niets zeggen over de conclusies van de twee, behalve dat ze ’richtinggevend’ zijn. Er is tot nu toe niet één verdachte geweest. Voor de gouden tip is een beloning uitgeloofd van 15.000 euro.
Twee getuigen heeft de politie niet kunnen vinden. Op de dag dat Smit moet zijn vermoord, zagen wandelaars twee lichtgetinte mannen in sportkleding bij de plek waar Smit werd gevonden en op de parkeerplaats bij het zwembad. Of dit dezelfde personen zijn, is niet duidelijk.
Reacties
Dit verhaal is eerder gepubliceerd in Dagblad van het Noorden. Het leverde meerdere reacties op. Twee ervan gingen over een mogelijk vijfde scenario.
Smit zou volgens dat scenario verantwoordelijk gesteld zijn voor het verlies van een partij drugs die verstopt was in een hout. Hij werkt immers voor een bedrijf dat hout importeert.
Regelmatig worden drugs in Zuid-Amerika verstopt in partijen hout. Al dan niet zonder medeweten van het bedrijf dat het hout importeert of vervoert. Smit kan bedoeld of onbedoeld hierbij betrokken zijn geraakt. De recherche zegt dat uit het onderzoek niets is voortgekomen dat dit scenario ondersteunt.
Reacties: mickvanwely@gmail.com
