Rechercheurs bijeen voor paardenbeul

De schrik van boeren en paardenliefhebbers kon door laks en slecht gecoördineerd optreden van de politie ongehinderd te werk gaan. Zo werd er nauwelijks of niet tactisch en forensisch onderzoek gedaan op de plaatsen delict.

De opsporingsdienst FBI in Amerika onderschrijft al sinds 1970 dat personen die gewelddadig gedrag vertonen tegen dieren, ook gewelddadig gedrag vertonen jegens mensen. Dit wordt de cruelty-link of wreedheidsverband genoemd.

De meeste (serie)moordenaars die de FBI onderzocht, bleken in hun jeugd op grote schaal dieren te hebben mishandeld. De gemeenschappelijke noemer tussen plegers van geweld tegen mensen en dierenbeulen is de kick op de weerloosheid van het slachtoffer.

Eind april werd een man uit Assen opgepakt voor het mishandelen en doden van dieren op kinderboerderijen eerder dit jaar in Assen. Ook de psychiater die de man onderzocht wees op het gevaar dat de man met ernstige psychiatrische problemen op mensen over zou kunnen gaan.

De Amerikaanse gedragswetenschapper Frank Ascione waarschuwde in september 2013 in Trouw dat de dierenbeul in Twente zich ook zou gaan richten op mensen. Hij had gelijk. De ‘Beul’ bleek toen al nachtelijke aanvallen uit te voeren op nietsvermoedende fietsers. In 2003 vermoordde hij de slapende zwerver Frank Storm. Net als bij de paarden en schapen die hij verminkte, castreerde hij Storm.

De politie schakelde uiteindelijk een ‘profiler’ in: iemand die op basis van het karakter van de gepleegde misdaden, de werkwijze van de dader en beschikbare kennis over plegers van soortgelijke delicten een schets maakt van de mogelijke verdachte.

Carlo Schippers, die een profileropleiding bij de FBI had gevolgd, stortte zich op de Twentse mishandelingen. Samen met een professor dierengeneeskunde en de recherche. Ze maakten een profiel van de mogelijke verdachte en schatten in waar hij woonde. Het profiel werd vergeleken met veroordeelde sadisten en geweldsplegers die in dit gebied woonden.

Zo kwam het team uit bij de Enschedeër Rudolf K. (49), een tbs’er die tijdens zijn verloven op zoek ging naar ‘prooi’, zoals hij later bij de politie omschreef. In zijn vrieskist vond de politie talloze afgehakte penissen van paarden en schapen waar K. seks mee had.

K. had een ongekend zwaar zedenverleden. De man was sociaal erg onhandig en kon zo niets met zijn seksuele gevoelens. De frustratie botvierde hij op mensen en dieren. K. werd veroordeeld tot levenslang in 2005.

Seriebrandstichters, bandenprikkers, autokrassers en dierenbeulen handelen ook vaak vanuit een schreeuw om aandacht. Ze lijden aan borderline en vertonen narcistische kenmerken.

Schippers mag niets zeggen over het huidige onderzoek, maar kan wel in algemene zin vragen beantwoorden. Is het mishandelen van paarden een delict dat veel voorkomt of bestaat de kans bij zo’n grote reeks van zaken zoals nu, dat er één persoon voor verantwoordelijk is?

,,Er zijn zeker geen talloze paardenmishandelaars. Het is een redelijk uniek delict. Over dergelijke misdrijven is weinig bekend, omdat deze feiten relatief weinig voorkomen. Er is vrijwel geen literatuur over en ook weinig ervaring bij politie. Dat geldt voor zowel Nederland als andere landen.’’

In het afgelopen jaar zijn tientallen gevallen van paardenmishandeling gemeld. Verspreid over het hele land. Kan het werkterrein van een beul zo groot zijn? ,,Personen die dieren die in de vrije natuur staan mishandelen, doen dat in een gebied waarin ze vertrouwd zijn. Het meest voor de hand ligt een dader die lokaal opereert.’’

Schippers kijkt als profiler of er overeenkomsten zijn tussen gepleegde delicten. ,,Herkenning van seriematigheid begint meestal met de constatering dat er meer dan te verwachten meldingen worden gedaan over een bepaald misdrijf.’’

Daarna ontstaat de vraag op welke wijze kan worden vastgesteld dat meerdere delicten door de dezelfde dader zijn gepleegd.

,,Meestal betekent dat het nader bestuderen van specifieke omstandigheden van de gepleegde feiten. Bij bankovervallen zijn dat andere eigenschappen dan bij moorden of zedendelicten. Gedragskundige vergelijking speelt een belangrijke rol, waarbij we kijken naar de gedragingen van de dader en wat daaruit kan worden opgemaakt over zijn motief en eigenschappen en de specifieke manier waarop de delicten worden gepleegd.’’

Dat een dader doorgaat totdat hij gepakt wordt, zoals vaak wordt gesuggereerd in films en tv-series, is volgens Schippers niet waar. ,,Er kunnen allerlei redenen zijn om te stoppen. Denk aan de angst om gepakt te worden, het ‘niet meer leuk vinden’ van het delict of het beginnen van een relatie die de aandacht van het plegen van bijvoorbeeld het mishandelen kan afleiden.’’

Wat leert de zaak in Twente? Dat je dierenbeulen die een seriematigheid vertonen zeer serieus moet nemen en dat gedegen onderzoek van begin af aan broodnodig is. Sporenonderzoek op de plek waar een dier is mishandeld, kan cruciaal bewijsmateriaal opleveren. Zoals tape, een scherp voorwerp of stokken met dader-DNA die door de verdachte zijn gebruikt bij het mishandelen.

De politie Noord-Nederland laat weten dat een speciaal team van tien personen zich bezighoudt met de mishandelingen. Ook de dierenpolitie is bij het onderzoek betrokken. De Stichting Zinloos Geweld Tegen Dieren, opgericht door een man wiens paard in Twente werd mishandeld, heeft een beloning van 11.000 euro uitgeloofd voor de gouden tip.