Wordt het levenslang of niet? De Groninger rechtbank beslist dinsdag 5 maart of Alasam S. (27) de rest van zijn leven in de bajes blijft.
Ik zou niet graag in de schoenen van de rechters willen staan. Na drie weken piekeren en het bekijken van zo’n recente tachtig zaken waarbij levenslang aan de orde was, kom ik er niet uit. Ik neig naar geen levenslang. En waarom?
Op zich zijn de feiten die S. ten laste zijn gelegd meer dan genoeg voor levenslang. Justitie achtte op 11 februari twee keer moord en twee keer poging moord bewezen.
Eén moord is al een geldige ticket voor levenslang. Mensen die zeggen dat het ongebruikelijk is om voor een enkelvoudige moord levenslang op te leggen, moeten zich flink achter oren krabben. Kennen de feiten niet.
Sinds de invoering van de straf in 1870 is levenslang 57 keer onherroepelijk opgelegd voor het doden van slechts één persoon: dus een enkelvoudige moord of gekwalificeerde doodslag.
‘Slechts’ 27 keer voor zaken met twee of meer doden. Sinds begin 2000 zijn acht personen onherroepelijk voor een enkelvoudige moord (of gekwalificeerde doodslag) veroordeeld tot levenslang.
Dubbele moord en twee keer poging moord: kat in ’t bakkie voor justitie, zou je zeggen. Maar dat is niet zo. Er zijn sinds 2000 zeker tien meervoudige moorden gepleegd waarbij een tijdelijke gevangenisstraf werd opgelegd, terwijl er wel levenslang werd geëist. Tbs-zaken en vrijspraken daargelaten.
Het is bijna niet te vatten wat Alasam S. heeft gedaan op 13 april 2011. Hij sloeg eerst het leven uit zijn vriendin Renske Hekman en schoot toen politieman Dick Haveman dood. Twee onschuldige burgers werden beschoten. Had S. nog een magazijn bij zich dan waren er mogelijk nog meer mensen omgebracht. S. heeft onnoemelijk veel leed teweeggebracht bij nabestaanden.
De feiten spreken voor zich. Maar de rechters gaan ook kijken naar het verleden van S. De man is geen crimineel. Het is niet iemand die eerder zware delicten pleegde en nu zijn kansen heeft verspeeld. Een first-offender krijgt haast nooit levenslang. Kijk naar Volkert van der G. De rechter legde vooral geen levenslang op omdat de moord op Pim Fortyun zijn eerste was.
Mohammed Bouyeri die Theo van Gogh doodde, kreeg levenslang voor één moord en meerdere pogingen. Hij had geen strafblad dat een naam mag hebben. Waarom hij wel levenslang kreeg had in grote mate te maken met zijn overtuiging: hij zou precies hetzelfde doen als hij weer vrij zou komen, zei de Amsterdammer in de rechtbank. S. is een ander verhaal.
Zijn blanco strafblad is niet de enige troef die Alasam S. in handen heeft. Een andere is zijn leeftijd. Bij de zaken waar de laatste 13 jaar levenslang werd geëist en niet opgelegd, speelde de leeftijd van de verdachte vaak een grote rol.
Een rechter zegt dan: levenslang is in Nederland levenslang. Het leven van zo’n jong iemand is nu al weggegooid. Die grens ligt ongeveer bij de 30, kijkend naar eerdere zaken.
Er zijn uitzonderingen. Frenky Peeters van de Bende van Venlo bijvoorbeeld was 22 toen hij levenslang kreeg. De jongste ooit? Klaas Boes uit Schagen. Hij was 18. Maar die veroordeling stamt alweer uit 1895..
Alasam S. is een verdachte die zich meewerkend opstelde tijdens het gehele onderzoek en ook in de rechtbank. Hij ontkent niet en toont berouw. Dat is zijn derde troef. Tenslotte speelt mee dat alle delicten waarvoor S. vervolgd word, op één dag plaatsvonden. Het is eigenlijk één gebeurtenis. En de kans op herhaling wordt niet als groot gezien.
Als de rechters vinden dat Alasam S. een strafbare dader is en minimaal één keer gekwalificeerde doodslag bewezen achten waardoor levenslang mogelijk is, dan zou het niet raar zijn als hij die straf krijgt. Levenslang kan.
Toch denk ik dat hij met een andere straf naar huis gaat. Ergens tussen de 25 en 30 jaar. Wat net zo goed een zeer zware straf is. Maar minder erg dan de doodstraf op termijn. Het is natuurlijk aan de rechters, maar 25 tot 30 jaar voor Alasam is denk ik meer gepast. Het zit ontzettend op het randje.
‘Baflo’ is geen loepzuivere levenslang-zaak.
Mick van Wely
NB 1. Eén nadrukkelijk advies wat betreft levenslang: doe geen beroep op de lijst in Wikipedia, want is onvolledig en onjuist.
NB 2. Eind mei/begin juni verschijnt het boek Levenslang. Op de homepage van deze site kunt u zich rechts aanmelden voor nieuws over het boek.